Choroby naczyniowe ośrodkowego układu nerwowego stanowią trzecią co do częstości przyczynę zgonów, z czego ok. 80% to udary niedokrwienne mózgu. Najczęściej przyczyną tych udarów są zmiany miażdżycowe zewnątrzczaszkowego odcinka tętnic szyjnych. Najczęściej zmiany miażdżycowe zlokalizowane są w rozwidleniu tętnicy szyjnej wspólnej i początkowym odcinku tętnicy szyjnej wewnętrznej .Niedokrwienny udar mózgu może pojawić się w każdym wieku, jednak najbardziej narażona na jego wystąpienie jest populacja chorych w wieku starszym i podeszłym.
Historia chirurgii tętnic szyjnych rozpoczęła się w latach 50-tych 20 wieku i od tego czasu trwa jej dynamiczny rozwój.
Według Andziaka 75-80% wszystkich udarów mózgu stanowią udary niedokrwienne, z czego 20% jest spowodowane chorobami pozaczaszkowych tętnic szyjnych. U 2/3 chorych z objawami niewydolności krążenia mózgowego zmiany te mogą i powinny być usunięte operacyjnie.
Główną przyczyną niewydolności krążenia mózgowego jest miażdżyca tętnic. Zmiany najczęściej umiejscowione są w rozwidleniu tętnicy szyjnej wspólnej i początkowym odcinku tętnicy szyjnej wewnętrznej. Miejsce to jest szczególnie podatne na lokalizowanie się zmian ze względu na mniejszą siłę napływu krwi, związaną z rozdzieleniem jej przepływu. Znacznie rzadszą przyczyną jest dysplazja włóknisto-mięśniowa. Przyczyną niedokrwienia mózgu może też być zagięcie kątowe tętnicy szyjnej wewnętrznej. 5% do 16% chorych poddanych angiografii tętnic szyjnych wykazuje obecność zagięć kątowych (kinking). O zagięciu kątowym mówimy wówczas, gdy kąt zawarty pomiędzy ramieniem doprowadzającym i odprowadzającym naczynia jest mniejszy niż 90 stopni. Występowanie napadowych objawów niedokrwienia mózgu np. sekundowe utraty przytomności (TIA), związane z ruchami głowy, może sugerować obecność kinkingu. Zmiany tego typu niemal zawsze towarzyszą miażdżycy.
Tętniaki tętnicy szyjnej mogą wywołać objawy neurologiczne w różnych mechanizmach. Najczęstszą przyczyną jest zatorowość, gdzie materiał zatorowy stanowią skrzepliny oderwane z worka tętniaka. Większość tętniaków powstaje w następstwie miażdżycy lub w wyniku urazu.
Objawy spowodowane zwężeniem lub niedrożnością tętnicy szyjnej wewnętrznej mogą być różnorodne. Nie ma bowiem związku między stopniem zwężenia czy niedrożnością drugiej tętnicy szyjnej wewnętrznej a nasileniem objawów. Przyczyną takich różnic jest bardzo indywidualna i osobniczo zmienna wydolność krążenia obocznego.
Bezobjawowe zwężenie tętnicy szyjnej wewnętrznej - to zwężenie istotne hemodynamicznie, nie dające objawów podmiotowych i przedmiotowych.
Przemijające objawy niedokrwienia mózgu (TIA) - objawy neurologiczne wycofują się całkowicie w ciągu 24 godzin.
Odwracalny udar niedokrwienny - objawy niedokrwienia mózgu utrzymują się dłużej niż 24 godziny, ale nie dłużej niż 3 tygodnie.
Udar postępujący - objawy nasilają się w ciągu 48 godzin, a stan chorego zwykle się pogarsza.
Udar dokonany - objawy neurologiczne utrzymują się dłużej niż 3 tygodnie.
Badania diagnostyczne potwierdzające rozpoznanie zwężenia lub niedrożności tętnic szyjnych to: ultrasonografia dopplerowska, angiografia subtrakcyjna lub rezonansu magnetycznego z fazą mózgową, tomografia komputerowa w celu wykluczenia świeżych ognisk zawałowych w mózgu.
Obecnie badanie ultrasonograficzne z podwójnym obrazowaniem zalecane jest jako podstawowe badanie wstępne. Ze względu na jego nieinwazyjność, możliwość oceny stopnia zwężenia tętnicy szyjnej wewnętrznej oraz uwidocznienia morfologii blaszki miażdżycowej często jest badaniem wystarczającym do podjęcia decyzji o leczeniu operacyjnym. W Klinice Chirurgii Naczyń i Angiologii badaniu takiemu podawani są wszyscy chorzy kwalifikowani do dużych zabiegów rekonstrukcyjnych na układzie tętniczym
Badanie takie stało się standardem , a w przypadku stwierdzenia istotnego hemodynamicznie zwężenia w tętnicy szyjnej wewnętrznej zabieg udrożnienia tej tętnicy wykonywany jest przed wykonaniem planowego zabiegu rekonstrukcyjnego na układzie tętniczym.
Chorzy ze zwężeniem tętnicy szyjnej wewnętrznej operowani są w znieczuleniu ogólnym, bądź miejscowym. Znieczulenie miejscowe jest preferowane przez wielu chirurgów z powodu ciągłej kontroli nad świadomością chorego. Znieczulenie ogólne daje natomiast lepszą kontrolę nad stanem ogólnym chorego, eliminuje niepokój pacjenta i zapewnia większy komfort operującemu.
Są dwie metody monitorowania ukrwienia mózgu w czasie operacji: ocena wypływu wstecznego z tętnicy szyjnej wewnętrznej i śródoperacyjne badanie EEG. Obie metody ułatwiają podjęcie decyzji o konieczności stosowania czasowego przepływu omijającego w czasie operacji. W wielu ośrodkach czasowy przepływ omijający (shunt) stosuje się rutynowo u wszystkich chorych. W Klinice Chirurgii Naczyń i Angiologii obligatoryjnie stosujemy czasowy przepływ omijający u chorych, którzy przebyli udar mózgu po stronie operowanej, mają niedrożną tętnicę szyjną wewnętrzną po stronie przeciwnej lub wypływ wsteczny jest niewystarczający.
Wskazania do trombendarteriectomii tętnicy szyjnej wewnętrznej to: jeden lub więcej TIA w ciągu ostatnich 6 miesięcy i zwężenie tętnicy 70% lub więcej, średni udar mózgu i zwężenie tętnicy 70% lub więcej, zwężenie mniejsze niż 70% ale morfologia blaszki miażdżycowej sugeruje możliwość tworzenia się zakrzepu, bezobjawowe zwężenie większe niż 75% przy równoczesnym zwężeniu tętnicy szyjnej wewnętrznej po drugiej stronie, jedno- lub obustronne zwężenie hemodynamicznie istotne u chorych kwalifikowanych do dużych operacji na układzie naczyniowym (np. tętniak aorty, zespół Lericha)
Leczenie operacyjne zwężonej tętnicy szyjnej wewnętrznej polega na odsłonięciu tętnicy szyjnej wspólnej i jej rozwidlenia. Należy zblokować kłębek szyjny w celu uniknięcia bradykardii i wahań ciśnienia. Po podaniu heparyny i zaklemowaniu tętnicy szyjnej wspólnej, wewnętrznej i zewnętrznej nacina się tętnicę i wykonuje klasyczną trombendarteriectomię.
(w przypadkach koniecznych zakłada się czasowy przepływ omijający). Po usunięciu zmian miażdżycowych tętnicę zeszywa się szwem ciągłym i przywraca się w niej krążenie.
Ranę operacyjną drenuje się przez 24 godziny. Po operacji chory wymaga intensywnej obserwacji - kontroli tętna, ciśnienia i stanu neurologicznego. Po operacji często obserwuje się objawy przemijającego przekrwienia mózgu (bóle głowy, napady drgawek, wielomówność, gonitwa myśli). We wczesnym okresie pooperacyjnym konieczne jest stosowanie heparyn drobnocząsteczkowych. Groźnym powikłaniem może okazać się przemijające lub utrwalone niedokrwienie mózgu, będące następstwem ostrego zakrzepu operowanej tętnicy lub przemieszczeniem się fragmentu pozostawionej blaski miażdżycowej.
Według piśmiennictwa i doświadczenia Kliniki, odsetek powikłań jest niewielki i wynosi ok. 1-2% u chorych bezobjawowych, 2-3% u chorych po TIA i ok.4% u chorych po udarach niedokrwiennych.
Celem udrożnienia tętnicy szyjnej wewnętrznej jest zapobieganie udarowi mózgu. Oceniając celowość operowania chorych ze zwężeniem tętnic szyjnych należy więc brać pod uwagę liczbę osób uwolnionych od groźby wystąpienia udaru mózgu.
W Klinice Chirurgii Naczyń i Angiologii w Lublinie liczba chorych operowanych z powodu zwężenia tętnic szyjnych wewnętrznych waha się w ostatnich latach od 60 do 80 rocznie.
W.K.
Pliki do pobrania:
81 534 00 97
81 534 01 58
O nas |
Ośrodek | Personel | Dla Pacjentów |
Dla Lekarzy |
Video&Galeria | Dydaktyka |
Kontakt |
Aktualności Historia Co nas wyróżnia |
Klinika Chirurgii Naczyń O Klinice Chirurgia Naczyń Diagnostyka Dla studentów Zakład Radiologii Zabiegowej Opis Zakładu Polityka jakości Nasza Działalność Angiografia MRI Zakład elektroradiologii |
Lekarze Pielęgniarki Technicy Sekretarki Pozostały personel |
Rezonans magnetyczny Embolizacja mięśniaków macicy Zaburzenia rozwojowe układu naczyniowego |
... | Klinika Chirurgii Naczyń Zakład Radiologii Zabiegowej |
Kursy i konferencje Działalność Edukacja |
Dane teleadresowe Formularz kontaktowy Jak do nas trafić... |